نزاع جنگل و بيابان بر سر بقاء !

به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر ، از مجموعه عرصه هاي طبيعي كشور 53 درصد مرتع ، 7/8 درصد جنگل ، 20 درصد پديده هاي بياباني ، 5/1 درصد بيشه زار و درختچه و 5/16 درصد از اراضي درمالكيت دستگاه هاي اجرايي و مردم قرار دارد.

كويرهاي ايران سالانه 5/1 ميليون هكتار پيشروي مي كند...

بر اساس  آمارهاي رسمي سازمان جنگل ها و مراتع ، 100 ميليون هكتار از مساحت كشور تحت تاثير پديده بيابان زايي قرار دارد و هر ساله 5/1 ميليون هكتار به كويرهاي ايران افزوده مي شود.

ايران سرزميني كوهستاني با ميانگين ارتفاع 1100 متر است اين كشور همانند كاسه اي با لبه هاي برجسته است كه كوه ها طول مرزهاي آن فلات دروني را دربرگرفته اند وباجلوگيري از نفوذ رطوبت ، شرايط خشكي را بر فلات دروني تحميل مي كنند.

فلات ايران با قرار گرفتن روي كمربند خشك نيمكره شمالي داراي ذخائر منابع آبي بسيار ضعيف و نزولات جوي كم، تبخير سالانه بسيار شديد و ميزان پوشش گياهي اندك است. اين وضعيت اراضي، كشور را بالقوه در معرض پديده بياباني شدن قرار داده است به طوري كه اين موقعيت جغرافيايي و اقليمي و جريان بادهاي نامساعد در كويرهاي مركزي موجب شده تا حدود 80 درصد از 164 ميليون هكتار مساحت كشور داراي شرايط خشك و نيمه خشك باشد به طوري كه بارندگي در اين مناطق ايران اندك و سالانه بين 50 تا 250 ميلي متر است.

در حال حاضر، سطح بيابان ها ، كويرها و شن زارهاي كشور 34 ميليون هكتار و مراتع فقير كويري 16 ميليون هكتار برآورد مي شوند، اين در حالي است كه بنابر برآوردهاي صورت گرفته سالانه به طور متوسط يك درصد از اراضي حاشيه بيابانها به سمت بياباني شدن پيش مي روند.

بيابان زايي پديده اي است كه در نتيجه از بين رفتن پوشش گياهي و جنگل هاي كويري، كم شدن ميزان بارندگي ، خشكسالي هاي متوالي ، گرم شدن جو زمين ، آلودگي هوا و ازدياد دي اكسيد كربن در جو ، ايجاد مي شود.

همچنين تبديل زمين هاي كشاورزي به مناطق مسكوني ، تبديل جنگل ها و مراتع به زمين هاي كشاورزي ، توسعه فعاليت هاي ساختماني و صنعتي ، عدم رعايت اصول صحيح كشاورزي و آبياري و چراي بي رويه دام ها در مراتع و جنگل ها از ديگر عوامل موثر در توسعه بيابان ها است و بررسي ها نشان داده كه در اكثر مراحل بيابان زايي ، اثري از فعاليت هاي انساني مشاهده مي شود.

جنگل نمي خواهيم!

به گزارش مهر ، اقدامات و عملكرد متوليان و حافظان محيط زيست در زمينه حفاظت از جنگل هاي كشور طي ادوار گذشته نشان مي دهد هر چند در ظاهر شعارهاي دهن پركن و جسورانه اي در راستاي حفاظت از منابع طبيعي و جنگل ها داده مي شود ولي در اصل منافع اقتصادي حرف اول را زده و در يك جمله ساده بايد گفت ما جنگل نمي خواهيم....

يكي از عوامل موثر در تسريع بيابان ها و بيابان زايي كاهش مساحت جنگل ها و حركت روبه رشد بيابان به سوي اراضي جنگلي بر اثر تخريب هاي صورت گرفته اين مناطق توسط عوامل انساني و طبيعي است.

آخرين بررسي درباره مساحت و پراكندگي جنگل هاي كشور در سال 1372 ، مساحت جنگل هاي كشور را حدود 48/12 ميليون هكتار برآورد كرده است كه از اين ميزان ، 51/10 ميليون هكتار آن مشتمل بر جنگل هاي حفاظت شده (به استثناي جنگل هاي شمالي) بوده و 97/1 ميليون هكتار را نيز جنگل هاي شمالي تشكيل داده اند. ايران در بين 56 كشور داراي جنگل، مقام چهل و پنجم را دارد.

بر اين اساس 6/7 درصد اراضي خشك كشور را جنگل ها تشكيل مي دهد كه با توجه به جمعيت كشور در حاضر سهم هر ايراني  دو دهم هكتار است در حالي كه اين رقم با توجه به سرانه جهاني جنگل كه هشت دهم درصد هكتار است و اين امر حاكي از فقر و كمبود شديد كشور ما در اين زمينه است.

يكي از نكات قابل توجه و برخلاف تصور عامه كه بيشترين اراضي جنگلي كشور در استانهاي شمالي واقع است ، استان فارس با 2/1 ميليون هكتار جنگل در رده نخست قرار دارد و در ميان استان هاي شمالي نيز مازندران با يك ميليون هكتار بيشترين مساحت جنگل هاي شمالي را به خود اختصاص داده است و همچنين هرمزگان نيز داراي 800 هزار هكتار جنگل است.

جنگل هاي ارسباران كه در سال 1355 به عنوان يك منطقه حفاظتي و ذخيره گاه(بيوسفر) توسط سازمان يونسكو مطرح شد، حدود 50 سال قبل داراي 250 تا 300 هزار هكتار جنگل بقود ولي هم اكنون متاسفانه به 164 هكتار رسيده است.

ايران با كاهش متوسط سالانه 142 هزار هكتار از اراضي جنگلي خود و احياي سالانه 100 هزار هكتارجنگل در زمره كشورهاي با نرخ بالاي جنگل زدايي قرار دارد ، به طوري كه در حد فاصل سال هاي 69 تا 74 در منطقه آسيا و پاسفيك ، دهمين كشور داراي درجه بالاي جنگل زدايي بوده است كه به طور قطع چند برابر آن بيابان زايي داشته است.

بيابان زايي ؛ چالش جهاني...

دبيركل سازمان ملل در پيامي به مناسبت روزجهاني محيط زيست با اشاره به نامگذاري سال 2006 به سال بيابان ها و بيابان زدايي تصريح مي كند: بيش از 40 درصد كره زمين را خشكي ها پوشانده و براي اغلب ساكنان سرزمين هاي خشك ، زندگي مشكل بوده و داراي آينده نامطمئن هستند. لذا ضروري است كه نسبت به آنها يا زيستگاه هاي شكننده شان كه به آن وابسته هستند كوتاهي نكنيم.

به گفته كوفي عنان در كره زمين فقر ، مديريت ناپايدار و تغييرات آب و هوا ، خشكيها را به بيابان تبديل مي كند و بيابان زايي به نوبه خود جوامع را دچار وضعيت ناگوار كرده و منجر به فقر مي شود.

وي ادامه داد: بين 10 تا 20 درصد خشكيها فرسايش يافته اند اين مشكل در صحراهاي حاشيه آفريقا و آسياي ميانه شديد تر است واين عامل به يك مانع جدي براي ريشه كني فقر و گرسنگي درمناطق بيابان نشين تبديل شده است و تلاش ها را براي اطمينان از پايداري زيست محيطي با شكست مواجه مي سازد.

همانطور كه دبيركل سازمان ملل و بلندگوهاي دوستداران محيط زيست از جمله رسانه ها ، در مقاطع مختلف تاكيد كردند عامل انساني مهم ترين علت نابودي و تخريب منابع طبيعي به ويژه جنگل ها و گسترش بيابان ها به شمار مي روند و لذا اگر هرچه زودتر صاحبان قدرت و حافظان محيط زيست بر سر عقل نيايند وهمچنان به بهانه ارتقاي وضعيت اقتصادي، تيشه بر ريشه يكي ازمهمترين عوامل ادامه حيات بشر بزنند، بايد نظاره گر روزي بود كه انسانها براي زنده ماندن يك درخت نزاع خونيني را برپا مي كنند ، نزاعي كه به طور قطع نوشدارو بعد از مرگ سهراب خواهد بود.